5 اردیبهشت ماه روز جهانی مالاریا با شعار به کارگیری نوآوریها برای کاهش بار مالاریا و حفظ جان انسانها
شهرستان راور به دلیل اینکه چندین سال متوالی موردی از بیمای مالاریا گزارش نشده است به عنوان کانون پاک مالاریا محسوب می شود . برای دریافت گواهی نامه حذف این بیماری از سازمان جهانی بهداشت باید مورد مرگ مالاریا به صفر رسیده باشد و انتقال محلی مالاریا تا سال 1404 به صفر برسد .لازم است در صورت مشاهده هر گونه علائم از قبیل تب سردرد-احساس خستگی-دردعضلانی تهوع و استفراغ به همراه سابقه سفر به مناطق مالاریا خیز(مناطق جنوبی و جنوب شرق ایران و جنوب کرمان) هر چه سریعتر جهت تشخیص این بیماری به مرکز بهداشت ارجاع داده شود.
مالاریا قابل پیشگیری و درمان است
مالاریا یک بیماري تبدار عفوني است که بوسيله پشه آنوفل ماده آلوده به انگل مالاريا از انسان بيمار به انسان سالم منتقل ميشود. مالاريا مهمترين بيماري انگلي است زيرا سالانه پانصد ميليون مبتلا و دوميليون مرگ و مير دارد.
انتشار جغرافیایی
در گذشته مالاریا یک بیماري جهاني بوده است ولي امروزه در اروپا بشدت کاهش يافته و بيشتر در قاره آفريقا و جنوب شرقي آسيا شايع است. اين بيماري در بيشتر مناطق ايران نيز شيوع داشته و اکنون انتقال آن در بيشتر مناطق مالاريا خيز قبلي قطع شده است. در حال حاضر اين بيماري بيشتر در جنوب شرقي ايران در استانهاي سيستان و بلوچستان، هرمزگان و قسمت گرمسيري كرمان انتقال مييابد. در حال حاضر بدليل تعداد زياد جمعيت افاغنه در استان ۹۵% مالاريا را مهاجرين افغاني تشكيل ميدهد.
عامل بیماری
یک انگل تک سلولی به نام پلاسمودیوم است که در داخل گلبولهای قرمز خون زندگی میکنند و تکثير مييابد. چهار نوع پلاسمودیوم (ویواکس، فالسیپارم، مالاریه، واوال)در انسان بیماریزا هستند که ابتلا به فالسیپارم با خطر مرگ ومير بالا همراه است.
بکارگیری همزمان چند روش به کنترل بهتر مالاریا کمك ميكند.
نحوه انتقال
مالاریا به چهار روش انتقال مییابد:
۱ـ گزش توسط پشههای آنوفل ماده آلوده
شایعترین و معمولترین روش انتقال مالاريا است اين پشه براي باروري تخمهاي خود ناگزير به خونخواري شبانه است و ممکن است از يک فرد آلوده به مالاريا خونخواري بکند. بدين ترتيب پلاسمودیومها در معده آنوفل ماده تغییر شکل و تکثیر يافته و بعد از يک يا دو هفته وارد غدد بزاقي پشه ميشوند. سپس پشه با خونخواري مجدد از افراد سالم آنها را به ديگران منتقل ميكند.
آنوفل ماده فقط در آبهای راکد، یا با حرکت بسیار کند تخمريزي ميكند هرچند حجم آب خيلي كم باشد.
۲ـ انتقال خون
در برخی افراد عامل مالاریا تا ۳۰ سال بدون علامت باقی ميماند و انتقال خون از اين افراد ظاهراً سالم به افراد سالم باعث انتقال بيماري مالاريا ميشود.
۳ـ وسایل و تجهیزات پزشکی
انتقال مالاریا از طریق وسایل و تجهيزات پزشکي، سرنگهاي آلوده مشترک بويژه در معتادين به موادمخدر تزريقي امکان پذير است.
۴ـ انتقال مادرزادی
در مادران باردار ممکن است پلاسمودیومها از طریق بند ناف به جنین انتقال یابند. در نوزادان اين مادران معمولاً علائم بيماري از سه ماهگي به بعد بروز ميکند.
نشانههای بالینی
از جمله مهمترین نشانههای مالاریا، تب، لرز و تعريق دورهاي و معمولاً ۴ تا ۶ ساعته است. دوره تب بر اساس نوع پلاسمودیوم ممکن است ۴۸ ساعته (مالاریای سه یک) يا هفتاد و دو ساعته (مالارياي چهار يک) باشد. سردرد، تهوع و تعريق هم معمولاًبروز ميكند. در زنان باردار و خردسالان نشانهها شديدتر است.در مالارياي فالسيپارم (مالارياي سه يك بدخيم) كمخوني شديد، سياهي رنگ ادرار و علائم عصبي ـ مغزي نيز وجود دارد كه در نهايت ممكن است به مرگ بيمار منجر شود در افراد بومي مناطق مالارياخيز معمولاً طحال بزرگ ميشود.
در صورت بروز لرز، تب و تعرق به نزدیکترین مرکز بهداشتی و درماني مراجعه کنيد
تشخیص
افرادی که در مناطق مالاریا خیز زندگي ميکنند يا سابقه مسافرت و خوابيدن در اين مناطق را دارند در صورتيکه تب داشته باشند بايد به پزشك مراجعه كنند. همچنين مهاجرين افغاني كه از مناطق مالاريا خيز به استان مراجعه ميكنند بايد مورد آزمايش قرار گيرند. تشخيص قطعي بيماري مالاريا مبتني بر ديدن انگل در آزمايش ميكروسكوپي گسترش خوني ضخيم و نازك رنگ شده بيمار است.
درمان
· درمان بیشتر بیماران به سادگی ا مکانپذير است.
· درمان باید زیر نظر پزشک و یا بهورزان محلي باشد
· دوره درمان باید کامل باشد و بیماران بدحال و در حال اغماء (مالاریاي مغزي) بايد به منظور درمان ويژه ، در بيمارستان بستري شوند.
درمان به موقع، کامل و پیگیری آن علاوه بر تضمين سلامتي، از برگشت بيماري مالاريا جلوگيري مي کند.
کنترل
با توجه به اینکه ریشهکنی مالاريا، يعني از بين بردن کامل انگلهاي مالاريا و قطع انتقال بيماري در اكثر مناطق مالارياخيز دنيا عملي نيست، بايد بمنظور كاهش تعداد موارد بيماري و مرگ و مير ناشي از آن، مالاريا را كنترل كرد. بدين منظور عمليات زير انجام ميگيرد:
بیماری با آزمایش خون افراد تبدار و مشکوک و درمان افرادي که در آزمايش خون آنان انگل ماريا ديده شده است.
علاوه بر تشخیص سریع موارد مثبت مالاریا بايد در اسرع وقت درمان شروع شود و دوره درمان نيز بايد کامل گردد و بيماران جهت نتيجه درمان پيگيري شوند.
۱. محافظت افراد سالم در برابر نیش پشههای آنوفل:
· خوابیدن در پشهبندهای دارای روزنههاي ريز و آغشته به حشرهکشها.
· نصب توری به در و پنجره
· نصب تلههای نوری، الکتریکي يا شيميايي.
· استفاده از مواد دور کننده حشرات بویژه در مادران باردار و اطفال
· جلوگیری از انتقال بیماري شامل:
۲. آموزش بهداشت و جلب همکاری ساکنان مناطق مالاریا خیز در پذيرش و اجراي عمليات مبارزه با مالاريا
۳. بهسازی محیط از طریق خشکاندن باتلاقها و آبگيرها و جاري کردن آب آنها که محل اصلي تخمريزي پشه هاست.
۴. پاشیدن نفت، گازوئیل و روغن به سطح آب یا سمپاشي مردابها و جاهايي که آب راکد وجود دارد و محل زندگي لارو پشههاست.
۵. مبارزه بیولوژیک با استفاده از ماهیهايي که لارو پشهها را ميخورند. (مانند ماهي گامبوزيا) و يا ميکروبهاي ضد اين لاروها
۶. سمپاشی مکانهای استراحت پشه بالغ، مانند مکانهای مسکوني انسان و حيوانات.